Санхүүгийн зах зээл эрсдэлийн дуршил болон болгоомжлолын хооронд байнга хэлбэлздэг. Энэ хэмнэл нь Risk-On (эрсдэлийг хүлээн зөвшөөрсөн, өгөөж хайсан) болон Risk-Off (эрсдэлийг зайлсхийсэн, аюулгүй хөрөнгөд шилжсэн) гэсэн хоёр үндсэн горимоор илэрдэг. Форекс арилжаанд энэ шилжилтийг эрт таньж мэдэх нь таны ашиг хамгаалалт, эрсдэлийн удирдлагад шийдвэрлэх ач холбогдолтой.

Форекс зах зээл дээр энэ шилжилт нь валютын бүлгүүдийн харилцан тэнцвэрийг өөрчилж, “high-beta” (ж. AUD, NZD, NOK, ZAR, MXN) болон “defensive/safe-haven” (ж. JPY, CHF, зарим нөхцөлд USD) валютын спрэдыг чиглүүлдэг.

Таны хувьд гол асуулт: RORO шилжилтийг датагаар яаж тодорхой, эрт бөгөөд найдвартай илрүүлэх вэ? Доорх арга зүй нь:

• олон актив хоорондын (cross-asset) дохиог холбон,
• статистик/машин сургалтын аргачлалаар “latent” (далд) эрсдэлийн дуршлыг хэмжиж,
• практик арилжааны дүрэмд хөрвүүлэх pipeline-ыг нэгдсэн байдлаар танилцуулна.

Risk-On ба Risk-Off-ын шинжүүд

Risk-On үед:

• Хувьцааны индексүүд өснө, VIX нам түвшинд байна
• Зээлийн спрэдууд багасна, өндөр өгөөжтэй бонд хүчтэй байна
• Зэс, нефть зэрэг өсөлтөд мэдрэмтгий түүхий эд нэмэгдэнэ
• AUD, NZD, NOK, CAD зэрэг өндөр өгөөжтэй валют хүчтэй байна

Risk-Off үед:

• Хувьцаа буурч, VIX болон хэлбэлзлийн индексүүд өснө
• Зээлийн спрэдууд тэлнэ, зээлжих чанар муудна
• Safe haven буюу JPY, CHF, заримдаа USD өснө
• Алт тогтвортой эсвэл нэмэгдэх хандлагатай
• Өндөр өгөөжтэй валютууд уналтад орно

Шинжилгээнд ашиглах үндсэн өгөгдөл

• Хувьцаа: S&P 500, EuroStoxx 50, Nikkei, өргөн тархмал өсөлт/бууралтын мэдээлэл, VIX
• Бонд: АНУ-ын өгөөжийн муруй, зээлийн спрэд, MOVE индекс
• Түүхий эд: нефть, зэс, алт, Copper/Gold харьцаа
• Валют: safe haven (JPY, CHF), high-beta (AUD, NZD, NOK, CAD), emerging market валютууд
• Сентимент: мэдээний өнгө аяс, хөрөнгө оруулалтын урсгал, зах зээлийн гүний мэдээлэл

Дата бэлтгэл ба үзүүлэлт гаргах

• Өгөгдлийг жигнэх, өөр өөр хэмжээний үзүүлэлтүүдийг нэг түвшинд оруулах
• Хэт туйлшрал илрүүлэхэд хувийн ранк эсвэл квантиль ашиглах
• VIX-ийн түвшин, зээлийн спрэдийн өөрчлөлт, зэс-алт харьцаа, хувьцааны өргөн тархмал өсөлт бууралтын индекс, өндөр өгөөжтэй валютуудын спрэд зэрэг гол үзүүлэлтүүдийг нэгтгэж нийлмэл эрсдэлийн индекс гаргах

Шилжилт илрүүлэх арга зүй

1. Change-Point Detection: Түүхэн цуваанд гэнэтийн өөрчлөлтүүдийг илрүүлэх энгийн статистик арга
2. Hidden Markov Model: Зах зээлийг хэдэн төлөвтэй (RO, ROff, Neutral) гэж үзэж, тухайн үед аль төлөвт байх магадлалыг тооцох
3. State-Space загвар: Далд “эрсдэлийн дуршил”-ын хүчин зүйлийг тооцох, realtime нөхцөлд шинэчилж болдог
4. Clustering: Өгөгдөлд тулгуурлан өөр өөр “зах зээлийн орчин”-уудыг бүлэглэх
5. Корреляц ба хэлбэлзэл: Зах зээл бүхэлдээ ижил чиглэлд хөдөлж эхлэх нь Risk-Off дохио болдог

Реал-тайм хэрэгжүүлэх зарчим

• Дата гарах цагийг хатуу мөрдөж, хэтэрхий хожуу мэдээллийг ашиглахгүй байх
• Зах зээлийн горим хэт олон удаа сольж будилахгүйн тулд дохиог шүүж зөөлрүүлэх
• Дор хаяж гурван эх үүсвэр зэрэг Risk-Off зааж байж горим солих
• Шинэ горимд шилжсэний дараа тодорхой хугацаанд байрлалаа хадгалах

Хэмжих үзүүлэлтүүд

• Precision/Recall: Дохионы зөв эсэхийг шалгах
• Drawdown Control: Risk-Off үед хамгаалалт идэвхжүүлснээр алдагдлыг багасгаж чадсан эсэх
• Economic P&L: Эрсдэлийн шилжилтэд тулгуурласан валютын сагс ашиг авчирч байгаа эсэх

Форекс арилжаанд хөрвүүлэх

• Risk-On үед: Carry trade (өндөр өгөөжтэй валютуудыг авч, бага өгөөжтэйг эсрэгээр зарах), commodity-linked валютын байрлалыг нэмэгдүүлэх
• Risk-Off үед: JPY, CHF зэрэг safe haven валютыг авах, өндөр өгөөжтэй валютыг зарах, хамгаалалтын опцион ашиглах
• Neutral үед: Exposure-ийг бууруулах, хүлээлтийн байрлал барих

Практик алхамууд

1. Өдөр тутам өгөгдлөө татаж, нэг түвшинд оруулах
2. Гол индикаторуудаа тооцоолж, нийлмэл эрсдэлийн индекс гаргах
3. Горим илрүүлэх загвар ажиллуулж, ямар төлөвт байгааг тодорхойлох
4. Арилжааны дүрмийг горимтой уялдуулан хэрэгжүүлэх
5. Walk-forward байдлаар шалгаж, хэрэглэсэн дүрмийг тогтмол шинэчлэх

Risk-On/Risk-Off шилжилтийг ганц үзүүлэлтээр бус, олон төрлийн өгөгдлийг нэгтгэн харвал илүү найдвартай таньж чадна. Гол нь өгөгдөл → нийлмэл индекс → горим илрүүлэлт → арилжааны дүрэм гэсэн дарааллыг барьж, бодит арилжаандаа тогтмол хэрэгжүүлэхэд оршино. Ингэснээр та зах зээлийн томоохон уналтаас өөрийгөө хамгаалж, таатай мөчлөгт илүү эрсдэл авч ашиг нэмэгдүүлэх боломжтой болно.