Форекс арилжаанд хамгийн нийтлэг алдаа бол — “энэ удаа хожих ёстой” гэсэн сэтгэлгээгээр хэт их эрсдэл үүрэх. Хүн бүр ялахыг хүсдэг ч мэргэжлийн трейдерүүдийн ялгаа нь тэд нэг оролдлогоор баяжих биш, харин удаан хугацаанд амьд үлдэх системтэй байдлыг эрхэмлэдэгт оршдог.

Арилжаанд “position sizing” буюу эрсдэлийн хэмжээг зөв тогтоох ойлголт нь таны дансны амьдрал, өсөлт, тогтвортой байдалд шууд нөлөөлдөг хамгийн чухал элемент юм. Энэ бол стратегиас илүү, системээс өмнөх “амьд үлдэх дүрэм”.

I. Position Sizing гэж юу вэ?

Position sizing нь тухайн арилжаанд оруулах капиталын хэмжээ буюу нэг арилжаанд ямар хэмжээний мөнгө эрсдэлд оруулах вэ? гэсэн шийдвэрийг тодорхойлдог.

Энгийнээр хэлбэл, хэрвээ таны данс $10,000 бол, та нэг арилжаанд 1% буюу $100-ийг эрсдэлд оруулж байж болно. Энэ нь таны stop loss хүрвэл алдагдал 100 доллар байхыг, ашиг гарвал 200–300 доллар болохыг илэрхийлнэ.

Ингэж хэмжээг системтэй тогтоох нь “аз турших” биш, “эрсдэлийг удирдах” арилжаа болгодог.

II. Арилжаанд хэт их эрсдэл авахын аюул

Хэт их хэмжээтэй (oversized) арилжаа нь risk of ruin буюу дансны сүйрлийн магадлалыг эрс өсгөдөг.
Та 10 удаагийн дараалсан алдагдал гаргавал дансны хэдэн хувиа алдах вэ? Энэ асуултад хариулж чадахгүй байгаа бол position sizing чинь аюултай гэж ойлго.

Хэрвээ та нэг арилжаанд 10% эрсдэл үүрвэл, дараалсан 10 алдагдал таны дансыг бараг бүхэлд нь устгана.
Харин 1% эрсдэлтэй байвал 10 дараалсан алдагдалд ч та дансны 90%-ийг хадгалж үлдэнэ.

Ингэж л “амьд үлдэх” гэдэг ойлголт бий болдог. Арилжаа бол урт хугацааны магадлалын тоглоом — нэг удаагийн хожил биш, олон зуун давталтын дундах дундаж үр дүн.

III. Position sizing бол сэтгэлзүйн хамгаалалт

Эрсдэлээ хэт өндөр тогтоох үед зөвхөн данс чинь биш, сэтгэлзүй чинь ч сүйрдэг.
Хэт том position нь дараах дарамтыг үүсгэдэг:

• Зах зээлийн эсрэг хөдөлгөөнд хэт мэдрэмтгий болох
• Stop loss хүрэх бүрд айдас нэмэгдэх
• “Энэ удаа нөхөе” гэх өшөө авалтын (revenge trading) зан үйл үүсэх

Харин бага эрсдэлтэй position sizing нь таныг objective thinking mode-д байлгаж, дараагийн алхмаа хэт сэтгэл хөдлөлгүйгээр шийдэх боломж олгоно.

IV. “Survivorship First” зарчим

Хэрвээ та проп фирмийн шалгалт өгч байгаа бол, эсвэл өөрийн хөрөнгөө удирдаж байгаа бол нэг зүйлийг мартаж болохгүй:
Тогтмол ашигтай болохоос өмнө, эхлээд амьд үлдэх ёстой.

Таны систем төгс байсан ч, position sizing буруу бол одооноос нэг долоо хоногийн дараа данс байхгүй байх эрсдэлтэй.
Тиймээс хамгийн мэргэжлийн арилжаачдын суурь зарчим бол:

“Don’t bet your survival on one trade.”

V. Хэмжээг тогтоох үндсэн аргачлалууд

1. Fixed Percentage Risk

Арилжаа бүрт дансны тодорхой хувийг (жишээ нь 1–2%) эрсдэлд оруулна. Энэ нь хамгийн түгээмэл, аюулгүй арга.

2. Volatility-based Sizing

Зах зээлийн хэлбэлзэл их үед position-оо багасгаж, тогтвортой үед нэмэгдүүлдэг. Ингэснээр volatility-ийн өсөлт таны эрсдэлийг нэмэгдүүлэхгүй.

3. Equity-based Adjustment

Данс өсөхөд position томордог, буурахад автоматаар багасдаг динамик систем. Энэ нь anti-ruin mechanism буюу сүйрлээс хамгаалах арга юм.

4. Kelly Criterion (Advanced)

Математик суурьтай энэ арга нь ашиг ба магадлалд үндэслэж хамгийн оновчтой эрсдэлийн хувийг тооцдог. Гэхдээ практикт бүрэн Kelly хэрэглэх нь хэт эрсдэлтэй тул трейдерүүд “Half-Kelly” хувилбарыг хэрэглэдэг.

VI. Position sizing ба гүйцэтгэлийн тогтвортой байдал

Ихэнх шинэхэн арилжаачид системээ сайжруулахдаа зөвхөн signal accuracy-д төвлөрдөг. Гэвч бодит байдалд position sizing нь нийт гүйцэтгэлийн хэлбэлзлийн 70–80%-ийг тодорхойлдог.

Таны арилжааны систем сайн ажиллаж байсан ч, хэмжээг буруу тогтоовол equity curve чинь хэт савлаж, сэтгэлзүйн дарамтад оруулдаг. Харин зөв sizing нь ашиг, алдагдлын хэлбэлзлийг зөөлрүүлж, “long-term compounding effect”-ийг бий болгодог.

VII. “One Trade Mindset”-ийн урхи

Хүн бүр зах зээл дээр нэг удаа бүхнийг эргүүлэхийг хүсдэг. Гэвч энэ бодол бол хамгийн том сэтгэлзүйн занга.

• Нэг оролдлогоор бүхнийг авах гэсэн оролдлого → хэт их leverage → богино настай амжилт.
• Харин 100 жижиг оролдлогоор бага багаар ахих → хянагдсан өсөлт → тогтвортой систем.

Амжилттай трейдерүүд “per trade” биш, “per series of trades”-ийн үр дүнг хэмждэг. Учир нь магадлал зөв ажиллахад олон давталт шаардлагатай.

VIII. Position sizing ба Risk of Ruin

“Risk of ruin” гэдэг нь таны данс ямар нөхцөлд 0 болж болохыг тооцдог үзүүлэлт. Энэ нь дараах хүчин зүйлүүдээс хамаарна:

• Нэг арилжааны эрсдэлийн хувь
• Ашиг/алдагдлын харьцаа (reward-to-risk ratio)
• Ялалтын магадлал (win rate)

Хэрвээ таны систем 50% win rate, 1:2 RR ratio-той бол, нэг арилжаанд 1% эрсдэлтэй ажиллахад ruin-ийн магадлал бараг тэгтэй ойролцоо.
Харин 5–10% эрсдэл авбал энэ магадлал геометрийн дарааллаар өсдөг.

Энгийнээр хэлбэл: position sizing = survival probability.

IX. “Professional Risk Tolerance”-ийг ойлгох нь

Мэргэжлийн трейдерүүдийн дийлэнх нь дараах хязгаарыг мөрддөг:

• Нэг арилжаанд эрсдэл: 0.5–2%
• Нэг өдөрт алдаж болох дээд хэмжээ: 3–5%
• Нэг сард нийт drawdown: 10–12%-аас хэтрэхгүй

Эдгээр дүрэм нь ашиг хязгаарлах бус, сэтгэлзүйн тогтвортой байдлыг хадгалах зорилготой. Тогтвортой трейдер болохын тулд хожих үед бус, алдах үедээ хэр сайн хянадаг вэ гэдэг чухал.

Position sizing бол арилжааны стратегийн “нуугдсан булчин” юм.
Таны chart дээрх setup төгс байсан ч, хэрвээ хэмжээ буруу бол та системийнхээ бүх давуу талыг устгана.

Нэг оролдлогоор бүхнийг алдаж болохгүй.
Учир нь арилжааны амжилт нэг удаагийн “төгс хожил”-оор биш, олон удаагийн зохион байгуулалттай эрсдэлтэй оролдлого-оор бүтдэг.

Таны зорилго бол “дараагийн арилжаанд амьд байх” — тэгж чадвал ашиг өөрөө үрждэг.