Хөрвөх чадвар бол санхүүгийн салбарт, тухайн хөрөнгийн хурдан бөгөөд үр ашигтайгаар бусад хөрөнгийн хэлбэрт хөрвүүлэх, хөрөнгө оруулалтын активуудыг мөнгө эсвэл хүлээн зөвшөөрөгдсөн хөрөнгөөр хувиргах чадварыг илэрхийлдэг ойлголт юм. Хөрвөх чадвар нь тухайн хөрөнгө зах зээл дээр эрэлттэй, тодорхой хугацаанд бусад хөрөнгө оруулалттай харьцуулахад амар бөгөөд хурдан хөрвөх боломжтой байгааг харуулдаг.

Хөрвөх чадвар нь санхүүгийн зах зээл дээр чухал үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд хөрөнгө оруулагчид болон санхүүгийн байгууллагуудад өөрсдийн хөрөнгө оруулалтыг хамгийн сайн ашиглах боломжийг олгодог.

Хөрвөх Чадварын Хэрэглээ ба

1. Төлбөр Шилжилт ба Санхүүгийн Гүйлгээ: Хөрвөх чадвар нь хөрөнгө оруулагчдын болон санхүүгийн байгууллагуудын өдөр тутмын гүйлгээнд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хэрэв хөрөнгө нь хөрвөх чадвартай бол хөрөнгө оруулагч, банк эсвэл санхүүгийн байгууллагууд хурдан хугацаанд хөрөнгө оруулалт эсвэл гүйлгээгээ амжилттай хийх боломжтой. Жишээ нь, валютын зах зээл дээр валютын хослолын хөрвөх чадвар нь хурдан арилжаа хийх боломжийг олгодог.
2. Банкны Санхүүгийн Үйлчилгээг Хөнгөвчлөх: Банкны салбарын хувьд хөрвөх чадвар өндөр байх нь зээл олголт болон мөнгөн хөрөнгийн эргэлтийн хэмжээг удирдах чухал ач холбогдолтой. Банк өндөр хөрвөх чадвартай активуудтай байх нь зээлийн эрсдэл болон төлбөрийн чадваргүйдэлтэй холбоотой үүсэх эрсдлийг бууруулдаг.
3. Хөрөнгө Оруулалт ба Үнэт Цаасны Зах Зээл: Хөрвөх чадвартай үнэт цаас, хувьцаа болон бонд нь хөрөнгө оруулагчдад хялбар, хурдан хөрвөх, худалдаалах боломж олгодог бөгөөд энэ нь арилжааны үр ашиг, ур чадварийг нэмэгдүүлнэ. Хөрвөх чадвар өндөртэй активууд нь хямд үнээр худалдаж авах ба түргэн хугацаанд ашиг орлого олох боломжийг олгодог.
4. Эрсдлийг Хянах: Хөрвөх чадвар нь эрсдэлийг бууруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хэрэв хөрвөх чадвар муутай бол хөрөнгө оруулагчид болон санхүүгийн байгууллагууд хөрөнгө оруулалтаа яаралтай хөрвүүлэхэд бэрхшээлтэй тулгардаг, энэ нь эдийн засгийн хямрал, санхүүгийн хямралд хүргэж болзошгүй.

Хөрвөх Чадвар ба Санхүүгийн Салбар

Санхүүгийн салбар нь эдийн засгийн хөгжлийг хангах, хөрөнгө оруулалт хийх, бизнесийн үйл ажиллагааг дэмжих зэрэг олон талт үүрэг гүйцэтгэдэг. Хөрвөх чадварын ач холбогдол нь санхүүгийн системийн хурдтай, үр ашигтай үйл ажиллагааг хангахтай холбоотой.

1. Эдийн Засгийн Хөгжилд Хөрвөх Чадварын Нөлөө: Санхүүгийн салбар нь компаниуд болон хувь хүмүүсийн хөрөнгө оруулалтыг удирдах, зээл олгох, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх, үйл ажиллагааг өргөжүүлэхэд зайлшгүй чухал юм. Хөрвөх чадвар өндөртэй салбарууд, тэр дундаа банкууд болон санхүүгийн байгууллагууд нь эдийн засагт хурдан үйлчилгээ үзүүлж, урьдчилан таамаглах боломжтой хөрөнгө оруулалт хийх орон зайг олгодог. Энэ нь эдийн засгийн өсөлт, бүтээмжийг нэмэгдүүлэхэд чухал нөлөөтэй.
2. Тогтвортой Байдлыг Хангуулах: Санхүүгийн тогтвортой байдал нь хөрвөх чадвартай холбоотой байдаг. Хөрвөх чадвар нь санхүүгийн системийн эрсдэл болон огцом өөрчлөлтөөс сэргийлэхэд тусалдаг. Хэрэв зах зээлд хөрвөх чадвар багатай бол үүссэн эрсдэлийг шийдвэрлэхэд хөрөнгө оруулагчид, компаниуд болон санхүүгийн байгууллагууд зөв шийдвэр гаргаж чадахгүй байж болно, энэ нь зах зээлийн хямрал болон эдийн засгийн тогтворгүй байдалд хүргэдэг.
3. Олон Улсын Санхүүгийн Зах Зээлд Хөрвөх Чадварын Ач Холбогдол: Олон улсын санхүүгийн зах зээлд хөрвөх чадвар өндөр байх нь олон улсын хөрөнгө оруулагчдын хувьд илүү өндөр үр ашигтай бизнес болон арилжааны орон зайг нээж өгдөг. Хөрвөх чадвартай хөрөнгө нь хувьцаа, валютын зах зээлд амархан арилжаалагдаж, олон улсын түвшинд ч хямд үнээр орлого олох боломжийг бүрдүүлнэ.

Хөрвөх Чадварын Төрөл

Хөрвөх чадвар нь хэд хэдэн төрлөөр илэрхийлэгддэг. Энэ нь арилжааны зах зээлийн төрөл, хөрөнгийн төрөл болон түүний эрэлт хэрэгцээнээс хамаардаг. Зарим хөрөнгө оруулалтууд нь хурдан хөрвөх боломжтой, харин зарим нь муу хөрвөх чадвартай байдаг.

1. Хөрвөх Чадвартай Хөрөнгө: Жишээ нь, хувьцаа, валютын хослол болон бонд нь хөрвөх чадвартай хөрөнгө юм. Эдгээр нь зах зээл дээр эрэлттэй, гүйлгээ хийхэд хялбар байдаг.
2. Хөрвөх Чадвар Муу Хөрөнгө: Хөрвөх чадвар багатай хөрөнгө нь бага эрэлттэй, үнэ өсөх эсвэл буурах эрсдэлтэй байдаг. Энэ төрлийн хөрөнгө нь хөрөнгө оруулагчдад эрсдэлтэй байж болзошгүй бөгөөд хөрвөхөд хугацаа ордог.

Хөрвөх Чадварыг Хэрхэн Тооцох

Хөрвөх чадварыг тооцоход гол ашиглагддаг үзүүлэлтүүд нь хөрөнгийн арилжааны хурд, мөн хөрвөхөд шаардагдах хугацаа, зардал, эрсдэл зэргээс хамаардаг. Хөрвөх чадварыг хэмжихэд ашигладаг хэд хэдэн арга байдаг бөгөөд эдгээр нь зах зээлийн нөхцөл, хөрөнгийн төрөл болон тухайн активын онцлогт үндэслэнэ.

1. Хөрвөх Чадварын Үзүүлэлтүүд

Хөрвөх чадварын индекс (Liquidity Ratio) Хөрвөх чадварын индекс нь тухайн активын зах зээлд эзлэх хэмжээ, аюулгүй байдал, арилжаа хийх хурд зэрэг хүчин зүйлсийг багтаасан үзүүлэлт юм. Хөрвөх чадварын индекс өндөр байх тусам хөрөнгө амархан зарах, худалдан авах боломжтой, түүнчлэн эрсдэл багатай байж болно.

Зах зээлийн хэмжээ (Market Depth) Зах зээлийн хэмээ нь тухайн зах зээлийн дээд болон доод үнээр худалдаалагдаж буй хамгийн том захиалгын хэмжээ юм. Энэ үзүүлэлт нь хөрвөх чадварыг тооцоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг, учир нь зах зээл гүн байх тусам хөрвөх чадвар өндөр байдаг. Хэрэв зах зээлд дээд болон доод түвшинд нь олон захиалга байхгүй бол хөрвөх чадвар нь мууддаг.

Арилжааны хэмжээ (Volume of Trades) Арилжааны хэмжээ нь тухайн хөрөнгийн хэдий хэмжээний хувьцаа эсвэл актив өдөр бүр арилжаалагддаг болохыг илэрхийлдэг. Арилжааны өндөр хэмжээ нь хөрвөх чадварыг өндөр болгодог. Хэрэв тухайн актив арилжааны өндөр хэмжээтэй бол, тэр нь хөрвөх чадвартай гэдгийг илтгэнэ.

2. Хөрвөх Чадварыг Тооцох Аргууд

Хөрвөх чадварыг тооцоход хэд хэдэн арга ашиглагддаг бөгөөд эдгээр нь санхүүгийн шинжилгээний үндсэн дээр хийгддэг.

a. Current Ratio (Тогтмол хөрвөх чадвар)

Тухайн компанийн хөрвөх чадварыг үзэхийн тулд Current Ratio ашиглаж болно. Энэ нь тухайн компанийн богино хугацааны өр төлбөрийг хэрхэн биелүүлэхийг үнэлэхэд хэрэглэгддэг.

Тооцоолол:

Тогтмол хөрвөх чадвар=Төвлөрсөн өр төлбөр/Төвлөрсөн хөрөнгө​

• Төвлөрсөн хөрөнгө нь урт хугацааны болон богино хугацааны бүх хөрөнгийн нийлбэрийг хэлнэ.
• Төвлөрсөн өр нь компанийн богино хугацааны өр төлбөрийг илэрхийлдэг.

b. Quick Ratio (Шуурхай Харьцаа)

Энэ нь илүү нарийн арга бөгөөд энэ үзүүлэлт нь төгрөгийн хэмжээгээр бэлэн мөнгө эсвэл түүнийг хурдан хөрвүүлж болох хөрөнгөөр бүрдсэнтэй холбоотой. Энэ үзүүлэлт нь мөнгөний урсгал, бэлэн мөнгөний эргэлтийг харуулдаг. Үүнийг тооцоолохдоо:

Тооцоолол:

Шидэх хөрвөх чадвар=(Нийт хөрөнгө−Төлбөрт хүлээлгэсэн хөрөнгө)/Нийт өр төлбөр

Төлбөрт хүлээлгэсэн хөрөнгө нь бэлэн мөнгө болж хурдан хөрвөх боломжгүй хөрөнгийг (жишээ нь, хадгаламжийн данс, үл хөдлөх хөрөнгө) багтаасан юм.​

c. Cash Ratio (Мөнгөн Хөрөнгөний Харьцаа)

Cash Ratio нь санхүүгийн хамгийн өндөр хөрвөх чадвартай үзүүлэлтүүдийн нэг бөгөөд зөвхөн мөнгөн хөрөнгийг харгалзан тооцдог. Энэ нь тухайн компанийн зардал, өр төлбөрийг амархан төлөх боломжтой мөнгөн хөрөнгөний хэмжээг илэрхийлнэ.

Тооцоолол:

Cash Ratio=(Бэлэн мөнгө+Бэлэн мөнгө болгон хөрвүүлж болох хөрөнгө​)/Богино хугацааны өр төлбөр

Бэлэн мөнгө: Байгууллагын касс болон банкны хадгаламжид байгаа бэлэн мөнгө.

Бэлэн мөнгө болгон хөрвүүлж болох хөрөнгө: Байгууллага хурдан хөрвүүлж болох хөрөнгө (жишээ нь, богино хугацааны орлогын хөрөнгө, хувьцаа, бусад хөрвөх чадвартай хөрөнгө).

Богино хугацааны өр төлбөр: Байгууллага нэг жилийн дотор төлөх ёстой бүх өр төлбөрүүд.

3. Арилжааны Эрсдэл болон Хөрвөх Чадварын Харилцан Хамаарал

Хөрвөх чадвар өндөр байх нь арилжааны эрсдэл бууруулдаг. Хөрвөх чадваргүй хөрөнгүүд нь зарж борлуулахад хүнд болж, хариуцлага хүлээхэд их хугацаа шаарддаг тул эрсдэлд орох магадлал их байдаг.

Хөрвөх чадвар нь санхүүгийн зах зээлд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд хөрөнгө оруулагчид, санхүүгийн байгууллагууд болон эдийн засгийн бүтээмжийг дэмжихэд хэрэгтэй. Хөрвөх чадвартай хөрөнгийг эзэмших нь хөрөнгө оруулагчдад эрсдэл бууруулах, хөрөнгө оруулалтыг амжилттай удирдах боломжийг олгодог. Мөн хөрвөх чадвар өндөртэй санхүүгийн байгууллагууд нь эдийн засгийн тогтвортой байдлыг хангах, санхүүгийн гүйлгээг үр ашигтай хийхэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Тиймээс хөрвөх чадвар нь санхүүгийн салбарын өсөлт, хөгжилд нөлөөлөх гол хүчин зүйл юм.